کد مطلب:259424 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:206
قصرهای سامرا
وقتی خلفای عباسی به سامرا نقل مكان كردند همگی مشهور به فسق و فجور و برگزاری مجالس جشن و سرور و شادمانی بودند. از این رو اقدام به ساختن كاخ های سرسبز و خوش آب و هوای متعددی در جای جای این شهر و كناره های رودخانه ی دجله كردند كه امروزه تنها از آن كاخ ها دیوارهای فروریخته و ستون های ویرانه ی باقی مانده است.
نام برخی از كاخ ها در سمت شمال غربی مسجد جامع متوكل در شهر المتوكلیه: قصر الجعفری، قصر العروس، قصر المختار، قصر الغریب، قصر الصبح، قصر الملیح، قصر البستان، قصر التل، قصر الجوسق، قصر المتوكلیه، قصر اللؤلؤ و...
[ صفحه 274]
بنا بر روایت مورخان حداقل هزینه ی ساختمان هر یك از این قصرها متجاوز از پنج میلیون درهم بوده است.
در كتاب «سیمای سامرا» آمده است:
متوكل سامرا را پایتخت خویش قرار داد و از میان كاخ های بزرگ شهر، قصر هارونی را برای خودش و قصر معتصم را كه معروف به جوسق بود برای پسرش محمد منتصر، و قصر مطیره را برای پسر دیگرش ابراهیم مؤید، و قصر بزكوار را برای پسر دیگرش معتز انتخاب كرد [1] .
احتمال می رود كه پس از معتصم عباسی، متوكل بیشترین سهم را در عمران و آبادانی سامرا داشته باشد، البته نه به خاطر رفاه مردم و ارتقای فرهنگ مسلمانان، بلكه درست بر عكس آن، برای رفاه خود خلیفه و شاهزادگان عباسی و دولتمردان و ستمگران كاخ ها یكی پس از دیگری در سامرا ساخته می شد.
نویسنده ی تاریخ سامرا، در حدود سی كاخ نام می برد كه توسط متوكل در سامرا ساخته و پرداخته شد، ما برای اختصار از تفصیل آنها معذوریم تنها فهرست مجملی از آن را در اینجا ذكر می كنیم و باشد كه ضمن تاریخ سامرا، مدعیان خلافت اسلامی را نیز در آیینه ی تاریخ به تماشا بنشینیم:
1 - قصر الاحمدیه، كاخ ویژه ی پسر متوكل، ابوالعباس احمد معتمد.
2 - قصر الاشناس، در غرب سامرای قدیم و در شمال سامرای امروز واقع، و كاخ مخصوص اشناس ترك، یكی از سرلشگران عباسی بوده است.
3 - قصر البدیع، كاخی بزرگ و بلند كه از فرط زیبایی به آن بدیع می گفتند.
4 - قصر البرج، قصری كه متوكل برای تأسیس آن، ده میلیون درهم از بیت المال مسلمانان احتكار و اتلاف كرد [2] .
5 - قصر بزكوار یا بلكوار، كاخ مخصوص معتز پسر دیگر متوكل.
[ صفحه 275]
6 - قصر البهو، كاخی كه برای ساخت آن، 25 میلیون درهم، از طرف متوكل پرداخته شد.
7 - قصر التل، برای ساخت این كاخ نیز پنج میلیون درهم از كیسه ی بیت المال، خلیفه پرداخت كرد، این قصر را تل العلیق و تل المخالی نیز می نامند، حدیثی است بس دلكش و معروف كه به حدیث التل و حدیث تل المخالی مشهور است.
نام برخی از كاخ ها در سمت شمال غربی مسجد جامع متوكل در شهر المتوكلیه: قصر الجعفری، قصر العروس، قصر المختار، قصر الغریب، قصر الصبح، قصر الملیح، قصر البستان، قصر التل، قصر الجوسق، قصر المتوكلیه، قصر اللؤلؤ و...
[ صفحه 274]
بنا بر روایت مورخان حداقل هزینه ی ساختمان هر یك از این قصرها متجاوز از پنج میلیون درهم بوده است.
در كتاب «سیمای سامرا» آمده است:
متوكل سامرا را پایتخت خویش قرار داد و از میان كاخ های بزرگ شهر، قصر هارونی را برای خودش و قصر معتصم را كه معروف به جوسق بود برای پسرش محمد منتصر، و قصر مطیره را برای پسر دیگرش ابراهیم مؤید، و قصر بزكوار را برای پسر دیگرش معتز انتخاب كرد [1] .
احتمال می رود كه پس از معتصم عباسی، متوكل بیشترین سهم را در عمران و آبادانی سامرا داشته باشد، البته نه به خاطر رفاه مردم و ارتقای فرهنگ مسلمانان، بلكه درست بر عكس آن، برای رفاه خود خلیفه و شاهزادگان عباسی و دولتمردان و ستمگران كاخ ها یكی پس از دیگری در سامرا ساخته می شد.
نویسنده ی تاریخ سامرا، در حدود سی كاخ نام می برد كه توسط متوكل در سامرا ساخته و پرداخته شد، ما برای اختصار از تفصیل آنها معذوریم تنها فهرست مجملی از آن را در اینجا ذكر می كنیم و باشد كه ضمن تاریخ سامرا، مدعیان خلافت اسلامی را نیز در آیینه ی تاریخ به تماشا بنشینیم:
1 - قصر الاحمدیه، كاخ ویژه ی پسر متوكل، ابوالعباس احمد معتمد.
2 - قصر الاشناس، در غرب سامرای قدیم و در شمال سامرای امروز واقع، و كاخ مخصوص اشناس ترك، یكی از سرلشگران عباسی بوده است.
3 - قصر البدیع، كاخی بزرگ و بلند كه از فرط زیبایی به آن بدیع می گفتند.
4 - قصر البرج، قصری كه متوكل برای تأسیس آن، ده میلیون درهم از بیت المال مسلمانان احتكار و اتلاف كرد [2] .
5 - قصر بزكوار یا بلكوار، كاخ مخصوص معتز پسر دیگر متوكل.
[ صفحه 275]
6 - قصر البهو، كاخی كه برای ساخت آن، 25 میلیون درهم، از طرف متوكل پرداخته شد.
7 - قصر التل، برای ساخت این كاخ نیز پنج میلیون درهم از كیسه ی بیت المال، خلیفه پرداخت كرد، این قصر را تل العلیق و تل المخالی نیز می نامند، حدیثی است بس دلكش و معروف كه به حدیث التل و حدیث تل المخالی مشهور است.
[1] مأثر الكبراء: ج 1، ص 39.
[2] مدرك پيشين: ص 47 به نقل از مروج الذهب. تاريخ مسعودي.